Formacja ludzka jest fundamentem całej formacji kapłańskiej (Jan Paweł II, Pastores dabo vobis, 43). Przyszły kapłan powinien być osobą dojrzałą, wewnętrznie zintegrowaną, która odzwierciedla i odbija w sobie ludzką dojrzałość Jezusa Chrystusa. Formacja ludzka jest szczególnie ważna ze względu na ludzi powierzonych kiedyś duszpasterskiej trosce kapłana. Alumn powinien osiągnąć odpowiednią dojrzałość osobową i charakteryzować się takimi cechami, które ułatwiają otwarcie się na ludzi, dialog z nimi, a także budowanie zaufania i przyjaźni. Formacja ludzka obejmuje „wychowanie do umiłowania prawdy, do prawości i rzetelności, do szacunku wobec każdej osoby, do poczucia sprawiedliwości, do wierności danemu słowu, do prawdziwego współczucia, do konsekwentnego postępowania, a zwłaszcza do zrównoważonego sądu i zachowania” (Pastores dabo vobis, 43). Rozwija umiejętność oceniania rzeczywistości przez pryzmat dobra wspólnego, ponieważ alumn powinien „umieć eliminować ze swego życia elementy egoizmu i samotnictwa oraz rezygnować z własnej woli i szukać dobra bliźnich” (Ratio fundamentalis institutionis sacerdotalis, 46).
—————————————————————————————————————————————–
Formacja duchowa jest dopełnieniem formacji ludzkiej. Jest ona, jak pisał Jan Paweł II, „sercem, które jednoczy i ożywia życie i działalność osoby powołanej do kapłaństwa” (Pastores dabo vobis, 45). Dekret o formacji kapłańskiej Soboru Watykańskiego II Optatam totius ujmuje ją następująco: „Formacja duchowa […] powinna być tak prowadzona, aby alumni nauczyli się żyć w zażyłej i nieustannej łączności z Ojcem przez Syna Jego Jezusa Chrystusa w Duchu Świętym. Mając przez święcenia upodobnić się do Chrystusa Kapłana, niech także trybem całego życia nauczą się przylgnąć do Niego jako przyjaciele. Paschalną Jego tajemnicę niech tak przeżywają, aby umieli wtajemniczać w nią lud, który ma im być powierzony” (nr 8).
Program formacji duchowej obejmuje „wierne rozważanie Słowa Bożego, aktywne uczestnictwo w świętych tajemnicach Kościoła, posługę miłości wobec »najmniejszych«”. Są to, jak pisał Jan Paweł II w Adhortacji apostolskiej Pastores dabo vobis: „trzy wielkie wartości i nakazy, które ostatecznie określają program formacji duchowej kandydata do kapłaństwa” (nr 47). Realizują się one poprzez czytanie i rozważanie Słowa Bożego (Lectio Divina), codzienny udział w Mszy Świętej, wspólną modlitwę, medytację, rachunek sumienia ogólny i szczegółowy, udział w rekolekcjach, konferencjach i dniach skupienia, korzystanie z sakramentów świętych oraz poprzez szukanie Chrystusa w ludziach.
Alumni są zobowiązani do zachowania milczenia (silentium religiosum) od modlitw wieczornych do porannej Mszy Świętej oraz przez cały czas trwania rekolekcji i dni skupienia. „Pośród niepokoju i zgiełku panującego w naszym społeczeństwie – pisał Jan Paweł II – koniecznym elementem pedagogii modlitwy jest ukazywanie głębokiego ludzkiego sensu i religijnej wartości milczenia jako atmosfery duchowej nieodzownej do tego, by odczuć obecność Boga i w niej się zanurzyć” (Pastores dabo vobis, 47).
Kierownictwo duchowe w seminarium należy do ojców duchownych powołanych przez biskupa diecezjalnego. Alumni są zobowiązani do wybrania sobie stałych spowiedników spośród ojców duchownych lub innych kapłanów wyznaczonych przez biskupa. Wszystko to ma na celu stały postęp duchowy kandydatów do kapłaństwa.
—————————————————————————————————————————————–
„Formacja intelektualna kandydatów do kapłaństwa znajduje konkretne uzasadnienie w samej naturze posługi kapłańskiej i jest dziś szczególnie nagląca ze względu na wyzwania »nowej ewangelizacji«, do której Pan powołuje Kościół”. Tak pisał w 1992 r. papież Jan Paweł II w Adhortacji apostolskiej Pastores dabo vobis, stwierdzając dalej, że przez studium, zwłaszcza teologii, „przyszły kapłan wnika głęboko w Słowo Boże, wzrasta w życiu duchowym i przygotowuje się do wypełnienia posługi pasterskiej” (Pastores dabo vobis, 51). Pierwsze lata studiów seminaryjnych są jednak skoncentrowane na przedmiotach filozoficznych. „Istotnym składnikiem formacji intelektualnej – pisał papież – jest studium filozofii, która prowadzi do głębszego rozumienia i interpretacji osoby, jej wolności, jej relacji ze światem i z Bogiem” (Pastores dabo vobis, 52). Studium teologii pozwala na głębsze zrozumienie samej wiary. Obejmuje wykłady z Pisma Świętego, nauczania Ojców Koscioła, liturgii, historii Kościoła, teologii fundamentalnej, teologii dogmatycznej, teologii moralnej, teologii duchowości, prawa kanonicznego, teologii pastoralnej oraz nauki społecznej Kościoła.
—————————————————————————————————————————————–
„Celem całej formacji kandydatów do kapłaństwa – pisał Jan Paweł II – jest przygotowanie ich w szczególny sposób do udziału w miłości Chrystusa Dobrego Pasterza. Formacja ta, w swych różnorakich aspektach, powinna więc mieć charakter głęboko duszpasterski” (Pastores dabo vobis, 57). Wiedza zdobywana w seminarium będzie wykorzystywana w praktyce w określonych formach posługi duszpasterskiej, którą kandydaci do kapłaństwa zobowiązani są podejmować stopniowo i zawsze w harmonii z innymi obowiązkami związanymi z formacją seminaryjną.
Formacja duszpasterska nie sprowadza się do zwykłego przeszkolenia, którego celem jest poznanie pewnych technik duszpasterskich. Program wychowawczy w seminarium inicjuje autentyczny proces kształtowania wrażliwości pasterskiej, przygotowuje do świadomego i dojrzałego przyjęcia odpowiedzialności, wpaja wewnętrzny nawyk oceniania problemów, ustalania priorytetów i wyboru rozwiązań w świetle jednoznacznych nakazów wiary i zgodnie z teologicznymi wymogami samego duszpasterstwa (Pastores dabo vobis, 58). Lata seminaryjne mają dać podwaliny postawy apostolskiej. Dalsza jej krystalizacja będzie następowała w pracy kapłańskiej. Aktywne zaangażowanie duszpasterskie świadczy o dojrzałej osobowości chrześcijańskiej i stanowi widoczny znak rozwoju tożsamości kapłańskiej.
W czasie formacji seminaryjnej przewidziane są zarówno praktyki duszpasterskie w ciągu roku akademickiego, jak też podczas wakacji. Ich rodzaj, czas i formę określa zarząd seminarium. Do praktyk duszpasterskich w ciągu roku akademickiego należą: spotkania formacyjne Ruchu „Światło-Życie” oraz Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, praktyka duszpasterska w ośrodku terapeutycznym KARAN, posługa w szpitalu, praktyka katechetyczna i homiletyczna, praktyka duszpasterska diakonów w wybranych parafiach diecezji. W czasie wakacji alumni są zobowiazani do odbycia co najmniej czterech różnych praktyk duszpasterskich, w tym dwóch obowiązkowych: rekolekcji Ruchu „Światło-Życie” i pieszej pielgrzymki na Jasną Górę lub do Niepokalanowa. Pozostałe praktyki mogą odbyć biorąc udział w obozach rekolekcyjnych Fundacji Dzieło Nowego Tysiąclecia, w obozach harcerskich, rekolekcjach Domowego Kościoła i Ruchu Rodzin Nazaretańskich, w Przystanku Jezus oraz w turnusach rekolekcyjno-rehabilitacyjnych z chorymi.
Oprócz wymienionych praktyk jest wiele dzieł, przez które alumni przygotowują się do duszpasterstwa. Są to między innymi: służba liturgiczna, przygotowywanie modlitw, wolontariat w domach dziecka i w świetlicach środowiskowych, okolicznościowe wyjazdy do parafii (np. w niedziele seminaryjne). Cenne jest, gdy alumni, zapoznając się w drodze praktyk z ruchami i stowarzyszeniami, odnajdują w nich „światło i żar” do lepszego przylgnięcia do Boga i służby Kościołowi, a przynależąc do jednego ruchu uczą się dialogu, współpracy i szacunku do innych form duchowości (Pastores dabo vobis, 68).